Podcast Résonance - Europa na de oorlog (1939-1945): uit de as herrijzen - Aflevering 3/6

Deze podcast gaat over de heropbouw na de Tweede Wereldoorlog en het ontstaan van een economische gemeenschap in Europa. Het relaas van de Belgische economisch columniste Salma Haouach wordt aangevuld met de visie van Luc Rodesch, lid van het uitvoerend comité en hoofd Private Banking bij Banque de Luxembourg.

Welkom bij Résonance, een podcast van Banque de Luxembourg waarin we terugblikken op de grote gebeurtenissen van de afgelopen eeuw. We kijken naar de weerklank van die historische momenten in onze moderne samenleving en de lessen die we eruit kunnen trekken voor de financiële uitdagingen van morgen.

Maak kennis met onze reeks van zes podcasts, waarin we op constructieve wijze kijken naar de grote evoluties die uit eerdere crisissen zijn voortgekomen.

Volg onze podcasts!

Het is dankzij die periode van economische welvaart in Europa dat de economie en het financiële centrum van Luxemburg zich hebben kunnen ontwikkelen. Luc Rodesch, hoofd Private Banking

Samenvatting van de podcast

Na de oorlog leverde Christian Dior gespreksstof met zijn New Look-collectie. Net als alle andere grote artiesten kondigde hij een periode van wederopbouw en pracht en praal aan. Het trauma van de oorlog ruimde plaats voor een ongelofelijke uitbundigheid en een gevoel dat alles mogelijk was. Datzelfde jaar stelde generaal Georges Marshall in de universiteit van Harvard een internationaal herstelplan voor, dat uiteindelijk zijn naam zou krijgen. Dat plan was een gebaar van welwillendheid, maar uiteraard niet gespeend van eigenbelang. De generaal stelde namelijk voor om de miljoenen dollars die de Verenigde Staten tijdens de oorlog hadden vergaard naar Europa te laten vloeien om de Europese economie weer op gang te trekken ... en de Europeanen meer – uiteraard Amerikaanse – consumentengoederen te doen kopen.

Dankzij het Marshallplan volgden er drie decennia van grote welvaart. Velen menen dat het Marshallplan Europa heeft gered, maar geschiedkundigen nuanceren dat, omdat er in die tijd ook al nationale herstelplannen bestonden. Hoe het ook zij, het Marshallplan is nu, zeventig jaar later, een model voor hoge economische groei.

Heel wat economen pleiten nu ook weer voor een grootschalig herstelplan om de economie na de coronacrisis aan te zwengelen.

In de eerste jaren na de oorlog werden ook heel wat internationale instellingen opgericht om de wereldeconomie te plannen, te reglementeren en aan te sturen. De Internationale Bank voor Herstel en Ontwikkeling, die in december 1947 werd opgericht, groeide later uit tot de Wereldbank. Andere banken en financiële instellingen grepen die vreedzame periode aan om het vertrouwen van de brede bevolking terug te winnen.

Ontwikkeling was daarbij prioritair, met een bijzondere focus op de wederopbouw van Europa en Japan. In die tijd werd ook het IMF opgericht en werd het akkoord van Bretton Woods ondertekend. Daarmee werd de basis gelegd voor de globalisering en de dertig voorspoedige jaren na de oorlog. Bovendien was iedereen in Europa het erover eens: nooit meer oorlog! En om dat te garanderen, begonnen Europese landen zich te verenigen.

Luxemburg heeft de Europese gedachte van bij het begin ondersteund en was dus uiteraard een van de stichtende lidstaten. Luc Rodesch, hoofd Private Banking

De economische groei en het ontstaan van de welvaartsstaat leidden tot een betere kwaliteit op het gebied van huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg en sociale dienstverlening. In West-Europa ondersteunde de zorgvuldige planning van de overheden de wederopbouw van de privésector. In communistische regimes wordt de economie volledig gepland en aangestuurd door het overheidsapparaat, dat alle hulpbronnen van het land controleert en zich zoveel het maar wil met het leven van de burger bemoeit. De verschillen tussen een markteconomie en een staatseconomie zijn heel duidelijk. Toch hebben beide systemen hetzelfde doel, dat geïnspireerd is op het gedachtegoed van John Maynard Keynes: het bbp doen groeien door middel van investeringen en consumptie. De mantra van Keynes was trouwens: geef meer geld uit! Hij kwam met het idee van afwisselende perioden van groei en rust in plaats van het oude model waarin groei en recessies elkaar afwisselden. Welvaartcreatie was het credo van die jaren.

Door de forse stijging van de welvaart ontstonden nieuwe modellen: de consumptiemaatschappij en de beleggings- en investeringswereld.

Wat waren de gevolgen daarvan voor Luxemburg en de Europese constructie? Luc Rodesch, hoofd Private Banking bij Banque de Luxembourg, geeft ons zijn visie.

"De grote investeringen van de jaren 1950 vormden de basis van de Europese constructie.

Op 9 mei 1950 gaf Robert Schuman, een Luxemburger die toen in Frankrijk minister van Buitenlandse Zaken was, een toespraak over de integratie van de Europese markt voor steenkool en staal. Die toespraak wordt tegenwoordig gezien als het beginpunt van de Europese Unie. Twee jaar later werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal opgericht, en in 1957 werd het Verdrag van Rome ondertekend. Het Groothertogdom Luxemburg heeft de Europese gedachte van bij het begin ondersteund en was dus uiteraard een van de stichtende lidstaten. Het land had daar twee redenen voor, die verband hielden met zijn kleine omvang.

Het kleine Luxemburg lag namelijk tussen de twee Europese grootmachten Duitsland en Frankrijk, waardoor het zwaar geleden had onder de twee wereldoorlogen, en vooral de dubbele Duitse bezetting. Het Europese project was dus de beste garantie om de vrede te kunnen bewaren en als onafhankelijk en zelfstandig land te kunnen blijven bestaan.

Door de beperkte omvang van de binnenlandse markt van het Groothertogdom hadden de Luxemburgers zich altijd al genoodzaakt gezien om internationaal handel te drijven, en het is dankzij de economische welvaart in de Europese Gemeenschap dat de economie en het financiële centrum van Luxemburg zich hebben kunnen ontwikkelen.

In die jaren nam de welvaart fors toe en zochten de Europese bedrijven, die ook geleden hadden onder de Tweede Wereldoorlog, naar een land dat politieke, economische en sociale stabiliteit bood, en waar het liefst ook hun taal werd gesproken, om een deel van hun vermogen veilig te stellen. Luxemburg voldeed en voldoet nog altijd aan die criteria.

De meertaligheid en het multiculturalisme van Luxemburg, die uiteindelijk Europese waarden zijn, en vooral onze grote stabiliteit zijn meer dan ooit onze voornaamste troeven in een wereld die alsmaar onzekerder wordt."

De brede beleggingsmogelijkheden hebben tal van beleggers naar het Groothertogdom gelokt en de fundering voor een stabiel en betrouwbaar financieel centrum gelegd. In deze woelige tijden is dat bijzonder aantrekkelijk. Het doet ook denken aan de visie van Henri Bergson op het begrip 'tijdsduur', het tegengestelde van de korte termijn, die in het menselijke denken nochtans lijkt te domineren.

Onze podcasts in videoformaat