Hoe verschillende generaties aankijken tegen geld en vermogens

Geld (of andere middelen, voordat geld in het leven werd geroepen) is altijd een middel geweest om persoonlijke aspiraties waar te maken: leven, genieten, bouwen, bestendigen, beleggen, veroveren, ondersteunen en overdragen. Het heeft altijd een grote rol gespeeld in wie we zijn, als individu en in de maatschappij. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat elke generatie anders met geld omgaat.

Het psychische netto-inkomen, een manier om het gedrag te begrijpen

Alvorens dieper in te gaan op specifieke gedragskenmerken, lichten we graag een interessant micro-economisch element toe: het psychische netto-inkomen van Irving Fisher. In een notendop gaat het om de manier waarop mensen nadenken over hun financiële inkomsten en wat ze ermee kunnen doen, niet alleen op economisch, maar vooral op psychologisch vlak. Die notie is uitermate subjectief en kan er voor iedereen helemaal anders uitzien. Ze is persoonlijker en gaat veel verder dan een monetaire berekening en de bijhorende onzekerheid, aangezien het niet om een kwantitatieve vergelijking gaat.

Het psychische inkomen maakt het mogelijk de link te leggen tussen de intrinsieke motivatie van mensen en de manier waarop ze hun vermogen investeren. De eerste vraag daarbij is: "Wat vind ik belangrijk? Reizen? Enkele buitenverblijven?". En daarna worden die verlangens afgezet tegen het inkomen.

Elke generatie vindt zichzelf slimmer dan de vorige, en wijzer dan de volgende.George Orwell

Dankzij die analyse kunnen we preciezer begrijpen of de inkomsten volstaan en wat 'rijk zijn' nu eigenlijk betekent. Volgens de site Magnify Money acht 55% van de Amerikanen zich rijk als ze een comfortabel leven kunnen leiden, terwijl een derde vastgoed bezitten een vereiste vindt.

Generatie Y, de brug tussen generaties X en Z

In zijn theorie over de levenscycli stelt Modigliani dat onze houding tegenover financiële middelen afhankelijk is van de levensfase waarin we ons bevinden. De antwoorden zijn nu veel minder duidelijk dan bij de eerste generaties (de 'stille generatie', geboren tussen 1925 en 1942, en de 'babyboomers', 1943-1959). Het verschil tussen activiteit en inactiviteit is minder duidelijk. Er zijn steeds meer manieren om te werken, waardoor een carrière niet langer lineair verloopt, en de daaraan gekoppelde inkomenszekerheid dus evenzeer varieert.

Aangezien de mensen steeds langer leven, ontvangen ze eventuele erfenissen almaar later in hun volwassen leven. Dat is waarom de leden van generatie Y, die ook wel millennials worden genoemd, ook bekendstaan als een 'sandwichgeneratie'. Ze zit geklemd tussen financiële verplichtingen ten opzichte van de oudere en hulp aan de jongere generatie, die pas heel wat later dan zij financieel zelfstandig wordt. Volgens Béatrix Charlier, stichter en CEO van het Luxemburgse advies- en HR-bureau P’OP, zit generatie Y op een kruispunt tussen de generaties. Ze zijn de lijm die generaties X en Z verbindt. Zij zijn het ook die een evenwicht begonnen af te dwingen tussen werk en privéleven, en de vrijheid om te werken van waar ze maar willen.

Generatie Y stapt 39% minder vaak in het huwelijksbootje en bezit 30% minder vaak vastgoed. Bovendien ligt het geboortecijfer op het laagste peil in honderd jaar. Al die cijfers schragen dezelfde empirische tendens: het materiële wordt als een beperking gezien, want het damt de vrijheid in en brengt verplichtingen met zich mee.

De oudere generatie is rijker, maar maakt zich ook meer zorgen

Door die veranderende prioriteiten maakt de oudere generatie zich zorgen om het financiële welzijn van hun kinderen, en zeker als we rekening houden met de eerder genoemde relatieve verrijking van generatie Y. Zo blijkt uit cijfers van INSEE en een studie van YPulse uit 2020 dat het brutovermogen van de Fransen in 2000 goed was voor 6 keer de inkomsten, en in 2017 voor bijna 9,5 keer, waaruit blijkt dat de Franse bevolking over het algemeen rijker wordt doorheen de tijd.

"De mensen die impact willen maken, hebben hun leven al op orde. Ze zijn geïnteresseerd in ESG, omdat ze hun schaapjes al op het droge hebben", nuanceert Tara Bendo. "Wie nog van nul moet beginnen, hecht er misschien ook wel belang aan, maar is vooral bezig met rijker worden en een stabiel vermogen opbouwen."

De onderstaande cijfers illustreren het verband tussen veiligheid en principes.

Oudere beleggers hechten vaak meer belang aan waarden en principes.

Mensen die het belangrijk vinden dat de fondsen waarin ze beleggen, aansluiten bij hun waarden en principes.

Schroders Global investor Study 2022

Volgens Moneystore is ruim 80% van de 71-plussers geneigd rekening te houden met persoonlijke principes bij beleggingsbeslissingen. "Het voornaamste element dat het gedrag aanstuurt, is of er al dan niet een erfenis ligt te wachten. Mensen die een erfenis ontvangen, voelen zich verantwoordelijk voor wat ze hebben gekregen van de voorgaande generatie en voor de manier waarop het vermogen zal worden overgedragen aan de volgende. Ze zijn dan ook meer geneigd om er verstandig en ethisch mee om te gaan, in plaats van gewoon hun zin te doen. Wie een vermogen zelf heeft opgebouwd, gaat daar doorgaans anders mee om: Dan doen alleen de eigen regels ertoe", verduidelijkt Joelle Liberman, sociologe en oprichter van studiebureau Egerie Research. "Ook dat vrouwen nu echt inspraak hebben in de beslissingen, heeft veel veranderd. Vaders leren hun dochters om te gaan met het vermogen, terwijl ze bij de vorige generaties wel mochten erven, maar niet het vertrouwen genoten om te beheren. Vrouwen houden bij hun beslissingen niet alleen rekening met de rentabiliteit, maar ook met bredere criteria zoals hun gevoelens en de ecologische en maatschappelijke impact."

Gekneld tussen klimaatangst en beleggen

Een ding is zeker: de houding tegenover consumeren en beleggen is veranderd. Globaal gezien, wordt generatie Z beschouwd als een generatie die zichzelf verwent. De werkelijkheid is natuurlijk wel wat complexer. Béatrix Charlier onderscheidt twee types mensen. Het eerste type gelooft dat we onvermijdelijk afstevenen op het einde van de wereld. Sommigen lijden aan klimaatangst en pakken het anders aan. Er zijn er voor wie het 'sowieso om zeep is', die meegaan in hypes en een huis kopen. Die doen hetzelfde als vroeger", legt ze uit. Anderen sparen zelfs niet.

Voor sommigen in die sociale groep dient geld alleen maar om dingen te kopen die hun mentale gezondheid bevorderen: etentjes, reizen, schoonheidsproducten. Zij investeren liever in ervaringen dan in bezittingen, wat uiteraard ook leidt tot andere beleggingskeuzes.

"Een op de vijf jongeren heeft een cryptorekening, maar slechts een op de tien een effectenportefeuille. Er gaapt een wijde kloof tussen wat de jonge beleggers verwachten en wat ze krijgen voorgeschoteld. Ze willen digitaal, klantvriendelijk, eenvoudig en snel. En ze willen dat het allemaal snel gaat, zoals alles in onze hedendaagse maatschappij: ze willen kunnen beslissen om via de smartphone een rekening te openen en binnen het uur een antwoord hebben, terwijl hun ouders de voorkeur geven aan menselijk contact. Ze hebben een stuk minder geduld", vertelt Tara Bendo, beursanalist voor l'Investisseur/l’Echo en analist bij nieuwszender LN24.

Hij voegt daar nog aan toe: "Hard werk wordt niet meer naar waarde geschat. De kracht van de algoritmen doet mensen dromen. Die jongeren beleggen omdat ze ook willen wat ze op sociale media te zien krijgen en hopen zo razendsnel de sociale ladder te beklimmen. Ze worden gemotiveerd door emotie, niet door bezit. Waarom een woning kopen in een wereld met Airbnb? De droom is op 35 jaar te kunnen rentenieren en op afstand te werken tijdens het reizen, zonder verplichtingen en zonder zorgen.

Volgens de stichter van advies- en HR-bureau P’OP bestaat de generatie Z uit ondernemers. Ze willen liever "zelf een project uit de grond stampen dat beantwoordt aan hun eigen waarden" dan in een bestaand bedrijf te stappen waarvoor waarden nog slechts een verkoopargument zijn.

De tweede categorie van de generatie die werd geboren na 1995, ziet geld helemaal anders. Ze zijn optimistischer en sterker geëngageerd dan hun evenknieën en willen best beleggen, maar niet zomaar. "Het moet een groene belegging zijn, die bijdraagt aan het herstel van de aarde. Die generatie is niet bang om zelfs landen voor de rechter te slepen", gaat ze voort.

Besluit

Hoe we tegen geld aankijken, is afhankelijk van heel wat factoren: sociale, psychologische, familiale, politieke en generationele. Er tekenen zich enkele opmerkelijke verschillen af tussen de generaties, die worden bepaald door het macro-economische klimaat en het beleid waarin ze zijn opgegroeid.

Geld is een centraal element, dat een rol speelt in grote sociologische kwesties als de gezondheid van de planeet, onze houding ten opzichte van werk, het aantal huwelijken, het geboortecijfer, de sociale-ontwikkelingsindex, gendergelijkheid, de fiscaliteit, hoe we onze tijd besteden en het vertrouwen in de instellingen.

Van de 'stille' naar de creatieve generatie

Stille generatie (1925-1942) – spaarzaam, voorzichtig, loyaal, plichtsgetrouw. De tijd nemen en goed nadenken is erg belangrijk.

Babyboomers (1943-1959) – conservatief, geconcentreerd op de waarde van het werk en de sociale perceptie van de carrière. Kritisch voor jongeren.

Generatie X (1959-1977) – pessimistisch over de toekomst, vatbaar voor de collapsologie. Hedonistisch en kritisch.

Generatie Y (1978-1994) – geconcentreerd op het hier en nu, weinig bezig met later.

Generatie Z (1995 en later) - stil, staat bekend als een communicatief sterke, samenwerkende, verbonden en creatieve generatie.